Para biriktirme yolları başlıklı makalemiz size çok faydalı gelecek. Para biriktirme zaten kolay bir şey değilken ülkemizde ekstra zor olduğunu hayatlarımızı, kazandığınız parayı ucu ucuna yetiştirerek hatta bazen yetiştiremeyerek geçirdiğinizi ve sürekli bir şeyler satın almak istediğinizi biliyorum ama yine de para biriktirme yollarını öğreneceğinize ve uygulayacağınıza inanıyorum.
Sonuna kadar okuyarak hem bu makaleye hem de kendinize bir şans verin. Eğer barınma, yemek, kıyafet gibi ihtiyaçlarınızı karşılıyorsanız. Yani hayatınızı bir şekilde devam ettiriyorsanız, öğrenci bile olsanız asgari ücret de kazansanız bir geliriniz var demektir. Eğer geliriniz varsa para biriktirme şansınız da var demektir. Miktarın hiç bir önemi yok. Bu başlangıçta 50 TL bile olabilir. Önemli olan para biriktirebilmek. Önemli olan bu alışkanlığı kazanabilmeniz.
İçindekiler
Para Biriktirme Yolları
Şimdi bu makale de size öncelikle tüm dünyada kabul görmüş üç tane para biriktirme yöntemini artıları ve eksileri ile beraber anlatacağım ardından nedenleriyle birlikte kendi uyguladığım sistemi açıklamaya çalışacağım içlerinden size en uygun olanını seçip birebir uygulayabilir ya da kendinize göre şekillendirebilirsiniz.
Babil’in En Zengin Adamı
1926 yılında yayınlanan Babil’in En Zengin Adamı isimli kitaptan temel alan bu yöntem, para biriktirme metodları arasında en basit ve kolay görüneni yöntemin temeli şu; Elinize geçen her paranın %10’unu birikim için ayırmalısınız. Örnek veriyorum, 5000 TL maaş alıyorsunuz.
O zaman her ay maaşınız yattığı gibi 500 TL’sini birikim için ayıracaksınız ama diyelim o mesaiye kaldınız ve 1000 TL de mesai ücreti aldınız O zaman birikim için alacağınız para 500 değil, 600 TL olmalı Ya da esnafsınız elinize sürekli irili ufaklı paralar geçiyor. O zaman her elinize geçen paranın %10’unu birikim için ayırmalısınız ya da öğrencisiniz. Ailenizden harçlık alıyorsunuz, harçlığınızın %10’unu birikim için ayıracaksınız.
Burs ya da kredi ödemeniz yattı %10’unu birikim için ayıracaksınız. Bayramda amcanız size harçlık verdi, ne yapacaksınız? %10’unu yine birikim için ayıracaksınız. Bu yöntem 2 şey öğütlüyor; Birincisi %10’un altına hiçbir zaman biriktirdiğiniz miktarı indirmeyin. İkincisi ise bu miktar %10’un üzerine çıkarmayın. Çünkü yönteme göre %10’un üzeri sürdürülebilir değil
Eğer düzenli bir hayatınız varsa, gelir ve giderimiz aşağı yukarı belliyse bu sistem tam size göre olabilir ama düzensiz gelir sahipleri için çok uygun olmayabilir.
Öyle insanlar tanıyorum Örneğin 1 ay eline 3000 TL geçiyor, diğer ay 50000 TL Bu kişinin İlk ay 2700 TL ile geçinip kenara 300 TL ayırması, bir sonraki ayı ise 5000 TL birikim için ayırıp 45000 TL’yi harcaması mantıklı mı? Üstelik düzenli ama yüksek gelir sahibi olanlar için de uygun olmayabilir. Mesela 50000 TL kazanan birinin her ay sadece kenara 5000 TL birikim için ayırması doğru mu tartışılır.
Ayrıca hayatın doğal seyri içerisinde %10 değil, %2 bile para biriktiremeyebileceğimiz aylar geçirebiliriz. Bu sistemin en büyük avantajı basit olması ama herkese göre değil ve esnekli problemleri var. Dediğim gibi eğer düzenli bir hayatınız varsa bu sistemi rahatlıkla uygulayabilirsiniz.
50/30/20 Sistemi
Time dergisi tarafından dünyadaki en etkili 100 insan arasında gösterilen Harvard Hukuk Fakültesi Profesörü Elizabet Warren tarafından geliştirilen bu sistem, esasen gelirinizi 3 ayırmanız gerektiğini söylüyor.
İhtiyaçlar için %50, isteklerim için %30 ve birikim için %20 Burada gördüğünüz maddeler ihtiyaçlar kapsamına giriyor ve gelirinizin %50’sini bunlara ayırmamız lazım. Bunların dışındaki tüm harcamalarınız ise istekler kısmına giriyor ve %30 limitiniz var.
Yani gelirimizin %30’undan fazlasını istekleriniz için harcayamazsınız. Haliyle geriye kalan %20 de birikim için ayrılacak. Örnek veriyorum; diyelim maaşım 10000 TL. Maaşım yattığı gibi paramın %50’sini yani 5000 TL’yi ihtiyaçlarım için ayırıyorum. Bu para ile kiramı ödüyorum.
Faturalarımı yatırıyorum. Mutfak ve ulaşım giderlerimi karşılıyorum. Ayrıca kredi ödemem varsa onu da gerçekleştiriyorum.
Elimde 5000 TL kaldı Bunun %20’sini yani 2000 TL’yi birikim için ayırıyorum. Diğer tüm harcamaları için ise 3000 TL kalıyor o ay 3000 TL’den fazla harcama yapmıyorum.
Bu şekilde 50/30/20 sistemini kendi hayatıma uygulamış oluyorum şunu belirtmeliyim ki bu yöntem için öncelikle gelir düzeyiniz iyi olmalı ülkemizde asgari ücret alan birinin gelirinin %50’si ile ihtiyaçlarını karşılaması mümkün değil ama gelirinizin %50’si ile ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğinizi düşünüyorsanız bu sistem tam size göre olabilir. Fakat %10 kuralı gibi bu sistemin de herkese göre olmadığını ve esneklik problemleri barındırdığını söyleyebilirim.
Kakeibo
Kakeibo kelime anlamı hane halkı finans günlüğü olan ve Japon halkının 1904’ten beri kullandığı bir yöntem aralarındaki en kapsamlı olanı ve benim en beğendiğim yöntem bu çünkü diğerlerindeki gibi esneklik problemleri yok ve herkese hitap ediyor.
Üstelik 2017 yılında yapılan bir araştırma da sistemin işe yaradığını gösteriyor. Bu araştırmaya göre İngiltere’de yaşayan insanlar kazançlarının ortalama %3.3’ünü biriktirebiliyorken, Amerika’da bu oran %4 Türkiye verileri maalesef yok. Japonya’ya baktığımızda ise bu oran %49.7 gibi muazzam bir seviyeye çıkıyor. Kakeibo’yu benimsemiş bir ülkenin, bu denli başarılı para biriktirebiliyor olması yöntemin de ne kadar doğru işlediğini gösteriyor.
Kakeibo’nun temeli gider gözlemi yapmaya ve aylık hedefler belirlemeye dayanıyor. Kolay gibi görünüyor biliyorum ama hakkında yazılmış pek çok kitap olan detaylı bir yöntem. Yöntem hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz Pegasus Yayınları’ndan çıkan. Tasarruf Yapmayı Öğreten Japon Yöntemi isimli kitaba da göz atabilirsiniz.
Hatta İngilizce biliyorsanız 2017 yılında çıkan ve dilimize henüz çevrilmemiş olan Fumiko Chiba’nın Kakeibo The Japanese Art of Saving Money kitabını kesinlikle okumanızı öneririm. Şimdi kısaca açıklamaya çalışırsam, yöntemin temelinin gider gözlemi yapmaya ve aylık hedefler belirlemeye dayandığını söylemiştim.
Bunun için de yöntemin dört tane ana sorusu var: Bir kullanabileceğiniz para ne kadar? İki ne kadar biriktirmek istiyorsunuz? Üç ne kadar harcıyorsunuz? Dört ise bütçenizi nasıl daha iyi hale getirirsiniz?
Bu soruları nasıl cevaplayacağınızı açıklayacağım. Ama öncelikle Kakeibo tarzı bir bütçe nasıl oluşturulur ona değinelim. Öncelikle ya biri büyük, biri küçük olmak üzere iki defter kullanacaksınız ya da telefonunuzdan her an ulaşabileceğiniz bir belge oluşturacaksınız. Küçük defteri her zaman yanınızda taşımanız gerekiyor ve yaptığınız bütün harcamaları buraya not etmelisiniz.
Eğer her zaman yanınızda bir defter taşımaya zorlanacaksanız dediğim gibi telefonunuzda kullanabilirsiniz ama buradaki kritik nokta yaptığınız bütün harcamaları yazmanız bakkaldan sakız bile alsanız muhakkak bu deftere ya da telefonunuzda oluşturduğunuz notlara bunu kayıt etmeniz gerekiyor. Küçük defterler işimiz bu kadar. Büyük deftere ise bir ay içerisinde elinize geçen bütün parayı not ediyoruz
Buna maaş, avans hatta ikinci elde sattığımız bir ürünün bedeli bile dahil daha sonra büyük deftere aylık sabit giderlerimizi yazıyoruz. Kira, fatura vesaire Sabit olarak her ay ödediğimiz ne varsa buraya not ediyoruz. Büyük deftere not aldığımız aylık gelen paradan, sabit giderlerimizi çıkararak birinci sorunun cevabına ulaşıyoruz harcayabileceğimiz para ne kadar?
İkinci soru ne kadar biriktirmek istiyorum cevabı tamamen kişisel ama muhakkak bir değer yazmalısınız. Benim tavsiyem bu miktarı olabildiğince küçük ve gerçekçi tutmanız. Belirlenen miktara yaklaşınca daha büyük hedefleri revize edersiniz
Bu sayede başarma hissi ile beraber ekstra motive de olursunuz. Bu işlemleri yaptıktan sonra sabit giderlerimiz haricindeki küçük deftere not aldığımız bütün giderleri kategorize ediyoruz.
Burada gördüğünüz harcama kalemlerini birinci kategori olan Yaşam Giderleri kısmına yazıyoruz. İkinci kategori olan Kültür ve Eğitim kısmına yazılacak harcamalar da yine tablodan görebilirsiniz. Üçüncü kategori ise Eğlence buraya kısaca sosyalleşmek ve eğlenmek için yaptığınız bütün harcamaları yazıyorsunuz.
Bunların dışında kalan mobilya alışverişi, tamirat gibi diğer bütün giderleri ise diğer kısmına yazıyoruz. Bu şekilde üçüncü soru olan ne kadar harcıyorsunuza da cevap bulup aynı zamanda harcamalarınızın hangi kalemlerde ne kadar olduğunu da görebiliyorsunuz.
Bu kalemleri hangi oranda para ayıracağınız konusunda sistem size özgür bırakıyor. Ama dördüncü soruda muhakkak buna da cevap vermelisiniz Dördüncü soru ise en kritik olanı nasıl bütçenizi daha iyi hale getirirsiniz? Bu soruyu her ayın sonunda diğer bütün işlemleri yaptıktan sonra düşünmeniz gerekiyor ve düşünürken şu dört soruyu mutlaka cevaplamalısınız;
Bir aylık bütçemi aştım mı? İki en çok para neye harcadım? Üç para biriktirmek için nasıl bir yol seçtim? Ve dört gelecek ay neleri değiştirmeliyim?
Daha sonra bu cevaplar doğrultusunda bir sonraki ayı planlamaya başlıyoruz ve her ay bu işlemi tekrarlıyoruz. Kısaca yöntemi bu şekilde özetleyebilirim. Dediğim gibi benim en çok beğendiğim yöntem bu ama negatif yanları yok mu? Tabii ki var. Mesela çok disiplinli bir sistem Japonlarda bu disiplin küçüklükten itibaren veriliyor olabilir.
Ama Türk insanı için uygulaması ve sürdürülebilmesi birazcık zor gerçekten disiplinli biriyseniz ve yıllarca bu sistemi sürdürebileceğinize inanıyorsanız kesinlikle büyük fayda sağlayacağınıza eminim son olarak kendi sistemine geçmeden önce 3 tane ufak öneride bulunmak istiyorum. Bir faturalarınızı ve kredi kartlarınızı günü gününe ödeyin çünkü onlara faiz öderken birikim yapmanın hiçbir mantığı kalmıyor
İki 24 saat kuralını uygulayın. Yani bir şey satın almak istediğinizde 24 saat bekleyin ve hala onu isteyip istemediğinize karar verin 3 bir şey almadan önce muhakkak buna ihtiyacınız olup olmadığını kendinize sorun ve dürüstçe cevaplayın.
Kendi Sistemim
Sistemin en önemli özelliği uygulanabilir sürdürülebilir ve herkese göre olması o yüzden olabildiğince esnek ve kolay bir yöntem. Ayrıca Kakeibo’dan birçok parça taşıyor. Mesela bu sistemde de Kakeibo gibi not tutmanız muhakkak gerekiyor.
Bu notları bilgisayarda, defterde ya da telefonda tutabilirsiniz hiç fark etmez. Öncelikle kendimize aylık ve yıllık hedefler belirliyoruz. İlk başta mümkün olduğunca küçük hedefler olsun Başlarda da dediğim gibi biriktirilen miktarın hiçbir önemi yok.
Önemli olan bu alışkanlığı kazanabilmeniz aylık ve yıllık hedefleri kendi gelirinize göre belirlemelisiniz örneğin ben bir öğrenciyim ve harçlığımı ucu ucuna yetiştirebiliyorum. O zaman ilk ay hedefim sadece 50 TL birikim için ayırabilmek olsun. Yıllık hedefim ise 12X50=600 TL değil zaman içinde bu alışkanlığı geliştirebileceğimi de göz önüne alarak hedefi biraz daha büyük koymalısınız. Örneğin %50 fazlası yani 900 TL.
Bu miktarı tekrar ediyorum. İlk etapta önemsemeyin, miktardan bağımsız bir şekilde birikim yapmaya odaklanın Ayrıca yaptığınız bu birikimi yatırımlarla değerlendireceğinizi de unutmayın O zaman harçlığınız geldiği gibi 50 TL’yi anaparadan birikim için ayırıyorum ve çok ama çok önemli bir şey olmadıkça o paraya dokunmuyorum ve hemen notlarımı açıp şu şekilde notumu alıyorum
Ayrıca artık birikim yapan bir birey olduğum bilinciyle harcamalarıma daha fazla dikkat ediyorum. Birinci ayı 50 TL para biriktirerek tamamladık. Zaten çok zor bir hedef seçmemiştik şimdi ikinci ayda biraz daha sınırlarımızı test edelim ve harçlığımız geldiği gibi 200 TL’yi bir kenara ayıralım.
Notlarımız şu şekilde olacak; Eğer bu parayı da kenara ayırdığımız o 200 TL’ye dokunmadan geçirdiysek süper, bir sonraki ay sınırlarımızı biraz daha zorlayarak 250 ya da 300 TL’ye çıkabiliriz. Ama eğer mecbur kaldıysak ve o birikim için ayırdığımız 200 TL’nin bir kısmını harcadıysak yine problem yok Demotive olmuyoruz.
Zaten bu ay sınırlarımızı test etmeye çalışmıştık. Diyelim kenara ayırdığımız o 200 TL’nin 100 TL’sini harcamak durumunda kaldık. O zaman bu ay yine 100 TL birikim hedefi kendimize koyuyoruz. Duruma göre ilerleyen aylarda bu hedefi yükseltme denemelerinde tekrar bulunabiliriz. Böyle böyle sekizinci ayın sonuna geldik diyelim
Ve ortaya şu şekilde bir tablo çıktı; 12 aylık hedefimiz 900 TL idi ve görünüyor ki neredeyse 8 ayda bu hedefe ulaştık. O zaman hedefimizi revize ederek arttırıyoruz. Ama yine ulaşılması imkansız bir hedef belirlemiyoruz. Bu sistemin avantajı kolay, esnek, herkese göre ve sürdürülebilir olması ama biriktirdiğiniz para miktarı açısından diğer yöntemler kadar verimli olmayabilir.
Fakat birazdan bahsedeceğim kritik noktaları atlamadığınız sürece zamanla sistemi geliştirerek biriktirdiğiniz para miktarını arttırmamız mümkün. Sistemin temelini oluşturan noktalar şunlar; Bir sağlık sorunları gibi çok ama çok büyük olaylar olmadığı sürece ne kadar zorlu bir ay olursa olsun, miktardan bağımsız bir şekilde her ay 10 TL bile olsa kenara para ayırıyoruz Hiç bir ayı es geçmiyoruz.
İki mutlaka birikim için ayırdığımız paraları düzenli bir şekilde not alıyoruz. Üç kendi birikim sınırlarımızı bulmaya çalışıyoruz. Hiçbir zaman çok büyük hedefler koyamadığımız gibi başlangıç haricinde de çok kolay hedefler koymuyoruz.
Dört asla sistemden kopmuyor, demotive olmuyoruz bazı aylar hiç birikim yapamayabiliriz hatta önceki birikimlerimizi harcamak zorunda kalabiliriz. Bu bizim moralimizi bozmuyor. Bir sonraki ay yine kaldığımız yerden devam ediyoruz çünkü zaten bizim birikim yapma amaçlarımızdan biri de böyle umulmadık harcamaları kolayca atlatabilmek ayrıca o açığı telafi edeceğimiz, rutin üzerinde birikim yapacağımız aylar da illa ki gelecektir. Bunu da asla unutmuyoruz.
Son olarak tekrar ediyorum. Sistemden asla kopmuyoruz olabildiğince kısa ve net bir şekilde para biriktirme yöntemlerini açıklamaya çalıştım. Umarım para biriktirmeye başlamanıza ya da halihazırda para biriktiriyorsanız miktarı arttırmanıza yardımcı olabilmişimdir.
